1. Matbaa
Henüz internet hayatımızda değildi. Bilginin yayılması Johannes Gutenberg’in matbaalarında basılan kaynaklar aracılığıyla gerçekleşiyordu. 1440 yılında Almanya Mainz’ da geliştirilen Gutenberg’in makinesi, halihazırdaki preslerde hızlı bir şekilde kurşun alaşımlı tip parçaların üretilmesine olanak tanıyan bir kalıp kullanarak geliştirildi. Kitapların kopyalanmasındaki bu montaj yöntemi ile tek bir baskı makinesinde günde 3600 sayfa basılıyordu.
1500’ lü yıllarda 1000’den fazla Gutenberg basını Avrupa’da insanların ellerindeydi. 1600’lü yıllarda ise 200 milyonun üzerinde yeni kitap basılmıştı.
Matbaa sadece alt sınıflar için kitapları erişilebilir hale getirmekle kalmadı aynı zamanda Aydınlanma Çağı’nın yükselmesine yardımcı oldu ve yeni, çoğu zaman tartışmalı fikirlerin yayılmasını kolaylaştırdı.
1518 yılında Alman keşiş Martin Luther’in müritleri, Protestan Reformunu başlatan ve Otuz Yıl Savaşı (1618-48) gibi çatışmaları teşvik eden “Doksan Beş Tez” adlı çalışmayı kopyalamak ve yaymak için matbaayı kullandı. Bugün dünya ne ise -iyi veya kötü- bunu Gutenberg’e borçlu.
2. Pusula
Çin’de icat edilen 14. yüzyıl pusulaları, denizcilerin birincil seyir aracı olarak gök cisimlerini kullanmalarını sonlandırdı.
Pusula, kaşiflere okyanuslarını aşmak için güvenilir bir yöntem sunarken, Avrupa’nın Sanayi Devrimi ile zenginlik ve güç kazanmasına öncülük etti. En önemlisi, pusula daha önce izole edilmiş dünya kültürleri arasında etkileşimlere olanak sağladı.
3. Kağıt Para
İnsanlık tarihi boyunca para; kıymetli metaller, madeni paralar, hayvancılık veya sebzeler gibi hammaddeler biçimini aldı.
Kağıt para birimi Çin’de 9. yüzyılda yaygın olarak kullanılıyordu, ancak 1600’lerin sonlarına kadar Avrupa’da bilinmiyordu. Kağıt paraya geçiş, yalnızca ABD’de iç savaş sırasında olduğu gibi kriz zamanlarında mücadele eden hükümetleri kurtarmakla kalmayıp, aynı zamanda küresel ekonominin çehresini değiştiren yeni bir uluslararası parasal düzenleme çağını başlattı. Belki daha da önemlisi, kağıt para birimi, kredi kartlarının ve elektronik bankacılığın doğuşuna yol açan yeni bir parasal sistemin ilk adımıydı.
4. Çelik
İlk insan toplulukları taş, bronz ve demir ile medenileşmeye çalışırken, Sanayi Devrimi’ni körükleyen ve modern şehirler inşa eden ise çelikti.
Çelik aletlerin varlığının kanıtı 4.000 yıl öncesine dayanmaktadır, ancak alaşım 1850’lerde erimiş pik demir kullanılarak çelik oluşturmak için bir teknik olan Bessemer Process’in icatına kadar seri üretilmemiştir. Çelik üretimi daha sonra gezegendeki en büyük endüstrilerden biri oldu ve köprülerden demiryollarına gökdelenlere ve motorlara kadar her şeyin üretilmesinde/inşasında kullanıldı.
5. Ampul
19. yüzyılın başlarında Humphry Davy karbon ark lambası ile, 1800’lerde Warren de la Rue, Joseph Wilson Swan ve Thomas Alva Edison gibi mucitlerin çabalarıyla elektrik üretildi.
Uzun ömürlü ampuller 1879 ve 1880’de patentleri alan Edison ve Swan tarafından piyasaya sürüldü. Elektrik, ev aydınlatmalarından sokak lambalarına, el fenerlerinden araç farlarına kadar her şeyde kullanılmaya başlandı.
6. Atın Evcilleştirilmesi
Yaklaşık 5500 yıl önce evcilleştirilmesinden bu yana atlar, kaçınılmaz olarak insanların gelişime büyük katkı sağlamışlardır.
İnsanların uzak mesafelere seyahat etmelerini, yüklerini kolayca taşıyabilmelerini, farklı kültürlerle fikir ve teknoloji takası ve alışveriş yapmalarını sağladılar. Belki de hepsinden daha etkili olan ise atların savaşın doğasını değiştirmesi oldu. Süvari kullanımında ustalaşan toplumlar savaşta genelde üstünlük sağlayan taraf oldular.
7. Transistörler
Transistörler neredeyse her modern elektronik cihazda önemli bir bileşendir. İlk olarak 1947 yılında Bell Laboratuvarları tarafından geliştirilen bu küçük yarı iletken cihazlar, devre kartlarında akımın miktarını ve akışını hassas bir şekilde kontrol etmeyi sağlar.
Başlangıçta radyolarda kullanılan transistörler o zamandan beri televizyonlar, cep telefonları ve bilgisayarlar da dahil olmak üzere sayısız elektronik cihazda devrenin temel bir elemanı haline geldi. Entegre devrelerdeki transistörlerin miktarı neredeyse her iki yılda bir iki katına çıkar. Bu nedenle teknolojiye olan kayda değer etkilerinin sürekli artacağı öngörülmektedir.
8. Büyüteç Lensleri
Lensler ilk olarak 13. yüzyılda zayıf görüş alanlarını daha net görebilmek amacıyla kullanılmaya başlandı. İlk mikroskoplar ve teleskoplar 16. yüzyılın sonları ve 17. yüzyılın başlarında kullanıldı.
Robert Hook ve Anton van Leeuwenhoek gibi bilim insanları hücreleri ve diğer parçacıkları gözlemlemek için mikroskop kullanırken, Galileo Galilei ve Johannes Kepler ise teleskopu Dünya’nın evrendeki yerini belirlemek için kullandılar. Bu kullanımlar, elektron mikroskobu ve Hubble Uzay Teleskobu gibi çığır açıcı cihazların geliştirilmesinde ilk adımlardır. Büyüteç lensleri o zamandan beri astronomi, biyoloji, arkeoloji, optometri ve cerrahi gibi birçok alanda yeni buluşların yapılmasının önünü açtı.
9. Telgraf
Telgraf radyo, telefon ve e-postayı içeren uzun bir iletişim silsilesinin başlangıcıdır. 18. ve 19. yüzyıllarda çeşitli mucitler tarafından geliştirilen telgraf sistemi, iletişim kabloları boyunca elektrik akışını aralıklı olarak durdurarak mesajları iletmek için Samuel Morse’un ünlü Morse kodunu kullanır.
Telgraf hatları 1850’lerde çoğalarak deniz aşırı ülkelere döşenen kablolar ile hemen hemen tüm dünyayı sardı. Çok uzak mesafelere hızla mesaj gönderme yeteneği sayesinde hükümet, ticaret, bankacılık, sanayi, savaş ve haber alanları üzerinde büyük bir etki yarattı ve bilgi çağının temel taşını oluşturdu.
10. Antibiyotikler
Tıp alanında dev bir adım olan antibiyotikler, zararlı bakterilerin üremesini önleyerek ve onları öldürerek milyonlarca insanın hayatını kurtardı.
Louis Pasteur ve Joseph Lister gibi bilim adamları, bakterileri tanıyan ve onlarla mücadele eden ilk kişilerdi. Fakat 1928’de penisilin olarak bilinen bakterileri inhibe eden kalıbı yanlışlıkla keşfettiğinde ilk antibiyotik sıçramasını yapan kişi Alexander Fleming oldu.
Antibiyotiklerin etkileri savaş alanlarında daha belirgin şekilde anlaşıldı: Bakteriyel zatürreye yakalanan askerlerin yaklaşık%20’si I. Dünya Savaşı’nda ölürken, 2. Dünya Savaşı sırasında antibiyotik kullanımı ile ölüm oranı%1’e düştü. Penisilin, vankomisin, sefalosporin ve streptomisin gibi antibiyotikler; grip, sıtma, menenjit, tüberküloz ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar dahil olmak üzere bilinen hemen her türlü enfeksiyonla savaşmaya devam ediyor.
11. Buhar Makinesi
Arabalar, uçaklar, fabrikalar, trenler, uzay araçları…
Buhar motoru olmasaydı bu taşıma sistemlerinin ve sanayinin hiçbiri olmazdı.
Buhar makinesinin ilk pratik kullanımı Thomas Savery’nin buharla çalışan bir su pompası geliştirdiği 1698 yılına dayanıyor. Buhar motorları daha sonra 1700’lerin sonunda James Watt tarafından geliştirildi ve Endüstri Devrimi sırasında insanlık tarihinin en önemli teknolojik atılımlarından biri oldu.
1800’ler boyunca dış yanma, ulaşım, tarım ve imalatta kullanılarak gelişmeye katkı sağladı ve Büyük Britanya, ABD gibi dünya süper güçlerinin yükselişinin kilit noktası oldu. 20. yüzyılda otomobil ve uçakların endüstrisinin yükselişini sağlayan içten yanmalı motorlar ve jet türbinler gibi yeniliklerin temelini oluşturdu.
Busra Meral